سرطان چيست؟

سلول واحد اساسی و ساختمانی حيات است که همانند کيسه ای است حاوی پروتئين‌ها، اسيدهای چرب، کربوهيدراتها و ماده حيات به نام دی ان ای ( DNA). قابليت رشد، تکثير و همانندسازی از ويژگی های سلول های زنده است. ساختار ژنتيکی هر سلول سرعت رشد، تقسيم و زمان مرگ آن را تعيين می کند. در حالت طبيعی، جايگزينی سلولهای فرسوده با سلولهای جوان از يک برنامه منظم تبعيت می کنند و فرايند رشد و تجديد سلولی به طور ثابت در بدن اتفاق می‌ افتد.

سرطان نوعی بيماری است که در آن سلول‌ها توانايی تقسيم و رشد عادی خود را از دست می ‌دهند و اين موضوع منجر به تسخير، تخريب و فاسد شدن بافت‌های سالم می ‌شود. از اجتماع اين سلول‌های سرطانی و تخريب سلول‌های بافت‌های سالم توده ‌ای به نام تومور ايجاد می‌شود. اگر تومور به لايه‌‌ای محدود ختم شود و به ساير بافت‌ها و ارگانها سرايت نکند تومور خوش ‌خيم (غيرسرطانی‌) است و اگر تومور گسترده شده يا به طور بالقوه قابليت پخش شدن و احاطه کردن ساير بافتها و ارگانها را داشته باشد بدخيم يا سرطانی ناميده می‌شود. برخی از شکل های سرطان متاستاز (Metastasize) می‌کنند به اين معنی که خصوصيت تهاجمی پيدا کرده و به ساير بافت‌های بدن، عمدتا از طريق خون و لنف، سرايت می‌کنند و تومورهای جديدی را ايجاد می‌کنند.

حقايقی در رابطه با سرطان

۱- بيش از ۱۰۰ نوع سرطـان  شناسايي شده است و اين سرطــان ها در هر قسمتــي از بدن مي تواند تظاهر پيدا كنند.
۲- مرگ ناشي از سرطان در سال ۲۰۰۵ ، ۶/۷ ميليون نفر بوده است كه ۱۳% از كل ۵۸ ميليون مرگ در سراسر جهان را به خود اختصاص مي دهد.
۳- بيش از ۷۰% تمام مرگ هاي ناشي از كانسر در كشورهاي كم درآمد يا با در آمد متوسط اتفاق مي افتد .
۴- ۵ سرطان شايع و كشنده در مردان در سراسر جهان عبارتند از ريه ـ معده ـ كبد ـ كولوركتال و ازوفاگوس ( مري).
۵- ۵ سرطان شايع و كشنده در زنان به ترتيب عبارتند از سرطان سينه ـ ريه ـ معده ـ كولوركتال و سرويكس.
۶- مصرف دخانيات بزرگترين و تنها عامل قابل پيشگيري از سرطان ها در جهان مي باشد.
۷- يك پنجم كل سرطانهاي سراسر جهان با يك عفونت مزمن، براي مثال ويروس پاپيلوهاي انساني (HPV) كه باعث كانسر سرويكس مي شود و ويروس هپاتيت B (HBV) كه باعث كانسر كبد مي شود در ارتباط است.
۸- يك سوم كانسر ها اگر در مراحل اوليه تشخيص داده و به اندازه كافي درمان شوند، قابل درمان مي باشند.
۹- درصورتيكه  دانش فعلي در رابطه با كنترل درد و درمان نگهدارنده يك سرطان وجود دارد، بايدنسبت  به تسكين درد آنها كمك شود.
۱۰- ۴۰% سرطان ها عمدتاً بوسيله عدم مصرف دخانيات، داشتن تغذيه سالم، انجام فعاليت بدني و پيشگيري از عفونت هايي كه ممكن است منجر به كانسر شوند، قابل پيشگيري هستند.

 

 

 

رشد سرطانی يا بدخيم زمانی اتفاق می‌افتد که:

برخی از سلول‌ها به طور غيرقابل کنترل شروع به تکثير کنند.

بخش‌ هايی که به طور طبيعی عهده‌ دار دفاع از بدن هستند مانند سيستم ايمنی بدن قادر به پيشگيری از تقسيم بی ‌رويه نباشند.

تعدادی از سلولهای غيرطبيعی از نظر اندازه بزرگ و بزرگ‌ تر ‌شوند.

در مجموع چهار گروه ژن مسئول تقسيم سلولی به شمار می‌روند:

۱- آنکوژن‌ها (ژن‌های عامل تومور) (Oncogene) که در شرايط عادی در فرستادن پيام به سلول برای تکثير نقش دارند. اختلال و تغيير در اين سلول‌ها منجر به تکثير نامنظم سلول شده و سلول سرطانی بشمار می‌رود.

۲- ژن‌های سرکوبگر تومور- (Tumour suppressor genes) اين ژن‌ها پروتئين‌های خاصی را توليد می‌کنند که در شرايط عادی وظيفه معکوس آنکوژن‌ها را داشته و به سلول پيام توقف تکثير می‌دهد. يکی از مهم‌ترين ژن‌های اين گروه ژنی‌ به نام p۵۳ است.

۳- ژن‌های خودکشی – (Suicide genes) خودکشی سلول‌ها يا مرگ سلول يکی از مهم ‌ترين عوامل پيچيده سلولی است که به سلول توانايی خودکشی در شرايط غيرمعمول را می‌دهد تا مانع شيوع تکثير و آسيب‌ديدگی به ساير سلول‌ها ‌شود. هنگامی که ژن‌های خودکشی آسيب پيدا کنند ديگر قادر به فعاليت خود برای نابود کردن سلول معيوب نبوده و سلول سرطانی محسوب می‌شود.

۴- ژن‌های ترميمی دی ان ای- (DNA repairing genes) اين ژن‌ها مسئول ترميم دی ان ای آسيب ديده و معيوب هستند که با ترشح پروتئين‌های متفاوت زمينه ترميم دی ان ای آسيب ديده را فراهم می کنند. اما زمانی که خود اين ژن های ترميمی دی ان ای آسيب می بينند، سلول، ديگر توانايی ترميم خود را از دست داده و اختلالات ژنتيکی و ترميم نشدن دی ان ای منجربه سرطان می‌شود.

سبب شناسی سرطان

سرطان يک فرايند پويا است که توسط متغيرهای ناشناخته و مستقل متعددی موجب تغييرات مولکولی سلول شده و منجر به تداخل در سيستم تکثير سلول می‌شود.

اولين تغيير سلولی آشکار در پيدايش سرطان، تراريختی و تغيير شکل سلول است. عواملی که به ايجاد سلولهای سرطانی کمک می‌کنند عبارتند از:

استعداد ميزبان: عوامل ژنتيکی از جمله نقايصی در کروموزوم‌ها و يا انتقال ژن معيوب به جنين

عوامل ايمنولوژيک(ايمنی): مانند نارسايی مکانيسم ايمنی طبيعی بدن

داروهای سرکوبگر ايمنی: موجب سرکوب مکانيسم ايمنی طبيعی شده و زمينه‌ ابتلا به سرطان را فراهم می کنند

عوامل محيطی: تماس با مواد سرطان‌زا مانند آزبست، پرتونگارها و راديوم‌ـ پرتوهای يونيزه شامل امواج الکترومغناطيسی

ويروسهای القا کننده سرطان: ويروسهايی هستند که قابليت تغيير دادن شکل سلولی را که آلوده می‌کنند، دارند و در نتيجه منجر به تکثير خارج از کنترل سلول‌های مورد نظر می‌شوند. اين تکثير فزاينده موجب تومور يا سرطان می‌شود.

عوامل ترشح هورمونی: عوامل ترشح هورمونی اغلب موجب تسريع روند بدخيمی بيماری می‌شود.

چرا خطر سرطان در افراد مسن افزايش پيدا مي‌كند؟
سلول‌هاي بنيادي در افراد پير قدرت توليد سلولهاي ايمني كمتري دارند. مغز استخوان در بدن افراد مسن سلولهاي ايمني كمتري توليد مي‌كند، بنابراين احتمال به سرطان خون در افراد مسن بالاتر است. محققان بر روي موش‌هاي آزمايشگاهي جوان سلول‌هاي بنيادي پير پيوند زدند. آنها انتظار داشتند كه سلول‌هاي بنيادي پير بعد از پيوند همان توانايي سلول‌هاي جوان را داشته باشند و سلول‌هاي ايمني توليد كنند ولي سلولها درست مثل سلولهاي پير رفتار كردند. يكي از پژوهشگران در مقابل اين عكس‌العمل سلول‌ها گفت اگر تفاوت سلول‌هاي بنيادي پير و جوان را بدانيم در آن صورت مي‌توان سلولهاي پير را وادار به جوان شدن كرد. با اين دانش كارايي ايمني دفاعي بدن افراد پير را مي‌توان بهبود بخشيد و از سرطان خون جلوگيري كرد.

الگوهای درمان سرطان

تا کنون بيش از ۲۰۰ نوع مختلف سرطان شناخته شده است. اين سرطان ها می‌توانند بافتهای مختلف بدن را احاطه کنند.

هر نوع سرطان عوامل، مشخصات و همچنين درمان خاص خود را دارد اما روش های اصلی درمان سرطان عبارتند از:

ا- جراحی
۲- راديوتراپی
۳- شيمی درمانی
۴- هورمون درمانی
۵- ژن درمانی

کاربرد شکل های جديد اشعه همانند پرتوهای ليزر که به بافت‌ های طبيعی صدمه نمی ‌زنند و توسعه انواع هورمون درمانی به تنهايی و يا در ترکيب با ساير درمان‌ها از پيشرفتهای مهم در خصوص پيشگيری و درمان سرطان به شمار می رود. اخيرا موفقيتهای تشخيص و درمان سريعتر بيماران، تکامل روشهای جديد تشخيصی و درمانی مانند شيمی درمانی و هورمون درمانی و الگوهای معاينات ادواری و عمومی سرطان توانسته مرگ و مير ناشی از اين بيماری را کاهش دهد.

دستاوردهاي‎ جديد در درمان‎‎ سرطان

 تحقيقات دانشمندان نشـان داد , دارويي كه براي درمان سرطان سگ ها توليـد شده ممكن است در انسان ها نيز موثر واقـع شود.

پزشكان دانشكده پزشكي هاروارد مي گويند ” داروي آزمايشي اس يو ۱۱۲۴۸ احتمـالا بـراي مقابله با سرطان هاي ريه , سينه و كلـيـه موثر خواهد بود.”

اين دارو مـانـع از آن مـي شـود كـه پروتئين موسوم به وي ئي جي اف موجـب رشـد رگ هاي خوني شود.
تومورهاي سرطاني به رشد رگ هاي خوني وابسته اند و بدون آنها به سرعت با كمبود اكسيژن مواد مغزي روبرو مي شوند.

قرار است آزمايش وسيعي براي بـررسـي امكان استفاده از داروي اس يو ۱۱۲۴۸ براي درمان تومورهاي استرومائي معده اي و روده اي كه هر سال حدود هزاران نفر به آن مبتلا مي شوند در امريكا آغاز شود.

پزشكان دانشگاه هاروارد  گزارش دادند اين دارو مـوجـب كـوچـك شـدن تومورها در ۶۰ نفر از ۹۰ بيمار مبتـلا بـه سرطان استروماي معـده اي و روده اي شـد , گرچه اين افراد كامل درمان نشدند اما وضع آنان بهبود يافت.

خواص ضد سرطاني عصاره يک گياه شبيه نعناع

پژوهشگران ميگويند از عصاره برگهاى يک گياه چيني شبيه نعناع ميتوان در مبارزه با سرطان بهره گرفت .
به گزارش پايگاه اينترنتي بي بي سي نيوز، دانشمندان از عصاره گياهbarbatascutellaria دارويي تهيه کرده اند که با نابودى عروق خون رسان تومورها اثر ميکند.

عوارض جانبي اين دارو در مقايسه با داروهاى متعارف که علاوه بر سلولهاى سرطاني، سلولهاى سالم را نيز مورد هدف قرار ميدهند کمتر است .

پروفسور آلن مکگوان و همکارانش از دانشگاه سالفورد اميدوارند آزمايش انساني اين دارو را هر چه زودتر آغاز کنند.

اين دارو در محيط آزمايشگاه بر روى سلولهاى سرطاني بدست آمده از سرطان سينه و ريه آزمايش شده است .
اين دارو عروق خون رسان تومور را مورد حمله قرار ميدهد و با جلوگيرى از رسيدن اکسيژن و مواد غذايي موجبات نابودى سرطان را فراهم ميآورد.

دکتر سيلوى داکي ميگويد هدف قرار دادن عروق خون رسان مانع از تغذيه تومور و در نتيجه گسترش تومور ميشود.
اين دارو تنها عروق خون رسان تومور را هدف قرار ميدهد و آسيبي به عروق خون رسان بافتهاى سالم نميرساند.

درمانهاى متعارف علاوه بر سلولهاى تومور سلولهاى سالم را نيز مورد هدف قرار ميدهد که عوارض جانبي بسيارى به همراه دارد.

تمام سرطانها براى بقا و رشد نياز به خون رساني دارند. اگر دانشمندان بتوانند عروق خون رسان تومور را هدف قرار داده و نابود کنند، به شيوه اى دست خواهند يافت که در مورد همه انواع سرطانها در کودکان و بزرگسالان کارايي خواهد داشت .

محققان در شيوه جديد با ترکيب داروها به نتايج بهترى دست يافتند. استفاده از اين گياه در طب سنتي چين براى درمان بيماريهاى گوناگوني مانند برخي انواع سرطانها تاريخ طولاني دارد.
چاقی و افزایش خطر سرطان در زنان
زنان چاق ممكن است به انواع ويژه سرطان مبتلا شوند. سرطان رحم در زنان چاق بيش از زناني كه وزن بدن آنها طبيعي است رايج است. اين مي تواند بدين علت باشد كه بدن زنان چاق استروژن بيش از اندازه توليد     مي كند همچنين احتمال زيادي وجود دارد كه زنان چاق به سرطان پستان كولون و راست روده مبتلا شوند. به نظر مي رسد كه اين موضوع با رژيم غذايي رابطه ي مستقيم دارد، زيرا اين نوع سرطان احتمالاً با خوردن غذاهايي در ارتباط است كه بدون فيبر بوده ولي چربي و كالري خيلي زيادي دارند. خوشبختانه ، در صورتي كه از وزن خود بكاهيد خطر ابتلا به اين سرطان ها نيز كاهش مي يابد.

متوقف كردن سرطان در سرچشمه
 هيچ يك از نظريه هاي جديد نتوانسته اند ريشه هاي گره خورده بيش از ۱۰۰ بيماري عجيب و غريب كه ما آنها را سرطان مي ناميم گره گشايي كنند.

همه اين نظريات نياز به اضافه كردن نقش پديده اي اپي ژنتيك دارند كه احتمال دارد بسيار كليدي باشد اما همچنان اسرارآميز باقي مانده است. تعيين اين كه كدام يك از ايده ها صحيح تر از ديگران است بسيار مهم مي نمايد، چرا كه پذيرش هر يك از آنها پيش بيني هاي متفاوتي را براي درمان وارد كرده و كمك مي كند تا موفقيت عليه سرطان هاي شايع و كشنده بيشتر شود.زماني در آينده علم پاسخ قطعي به پرسش علت ايجاد سرطان را خواهد داد. به احتمال زياد اين پاسخ، يك پاسخ بسيار پيچيده باشد و اميدهاي ما را از داروهايي كه بيماري را معالجه مي كنند به درمان هايي كه از ايجاد آن پيشگيري به عمل مي آورند تغيير مي دهند. حتي بدون فهم دقيق علت آن، پزشكان دريافته اند كه به نظر مي رسد مصرف روزانه آسپيرين باعث جلوگيري از سرطان راست روده در بعضي بالغين مي شود. اثر اندك، اما گامي است براي حركت از شيمي درماني به يك آلترناتيو بهتر: شيمي پيشگيري.

کشف ژن آسیب پذیر هنگام استفاده از داروی ضد سرطان MTX
محققان دانشگاه Queen، طی تحقیقاتی که به انجام رساندند توانستند آزمایش بر روی کرم میوه، ژن تأثیر پذیر هنگام استفاده از دارویی که منجر به بروز نقص عضو در حین تولد می شود را کشف کنند
. به گزارش سرویس علمی پژوهشی ایسکانیوز به نقل از مجله Toxicalogical Sciences دارویی موسوم به MTX از جمله داروهای پرطرفداری است که برای درمان سرطان و بیماری‌هایی همچون سل پوستی و آرتروز روماتیسمی تجویز می‌شود. پس از مصرف، این دارو برای مدت‌های طولانی در بدن باقی مانده و سبب بروز نقص عضو هنگام تولد در نوزادانی می‌شود که مادرانشان قبلاً از این دارو مصرف کرده‌اند. محققان با استفاده از این کرم‌ها توانستند ژنی را که این دارو روی آن تأثیر می‌‌گذارد کشف کنند، این یافته جدید به دانشمندان این امکان را می‌دهد که به کشف روش‌های درمانی مؤثری برای درمان این نقص عضو‌های ناخواسته بپردازند. پیش از این نیز از کرم‌‌های میوه در تحقیقات و بررسی‌ها روی بیماری‌هایی چون سرطان، بیماری‌های عصبی و بیماری‌های مربوط به کهولت سن استفاده شده بود. نتایج کامل این تحقیقات در چاپ سال آینده مجله Toxicalogical Sciences منتشر خواهد شد.

دانشمندان دانشگاه Chapel Hill ، ادعا می کنند موفق به کشف ژنی در ویروس Epstein_Barr  شده اند که در پیشرفت سرطان موثر است .
ویروس Epsetein_Barr ، که نوعی ویروس تبخال در انسان است رابطه مستقیمی با ایجاد سرطان خون و همچنین غده های سرطان مرکب از بافت‌های لنفاوی دارد . این نتایج حاصل آزمایشات انجام شده روی موش هایی بود که به علت نقص سیستم ایمنی به ویروس Epstein _ Barr ، آلوده شده بودند و این ویروس قادر است پس از مدت زمانی کوتاه تغییر ماهیت داده ،‌ژن خود را از دست بدهد و سپس این ژن آزاد شده قادر است یک سلول آلوده را از بین ببرد و ویروس های جدید تولید کند .

محققان روشی را به ثبت رسانده‌اند که آنان را قادر می‌سازد جلوی گسترش آلودگی ناشی از ویروس‌های تغییر ژن داده شده را بگیرند.

این ویروس همواره تلاش‌های پزشکان مبنی بر استفاده از ژن درمانی در برابر تومورهای سرطانی را از بین می‌برند، در واقع مشکل واقعی از آنجایی ناشی می‌شود که ویروس‌هایی که حامل ژن ضد توموری باشند از تومورهای سرطان خارج می شوند و بافت‌های دیگر بدن را نیز آلوده می‌کنند. در همین راستا محققان تلاش کرده‌اند، تا به طریقی از خروج این ویروس‌ها از بافت‌های سرطانی جلوگیری به عمل آوردند بنابراین دست به تولید نوعی پلیمر سازگار به شرایط بدن ساخته‌اند که در دمای ۳۹ درجه فارنهایت به صورت مایع بوده و وقتی در دمای بدن قرار می‌گیرد به صورت ژلی در می‌آید که جلوی انتقال ویروس‌ها از طریق خون به قسمت‌های دیگر بدن را می‌گیردو با استفاده از این روش ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ بار می‌توان جلوی انتقال این ویروس‌ها را گرفت که این خود برای حل این مشکل کفایت می ‌کند.

پيشگيري از سرطان سينه توسط آسپيرين يا بروفن
بر اساس يک مطالعه جديد ، استفاده منظم از بروفن و آسپيرين احتمال سرطان سينه را در زنان کاهش مي دهد . انستيتو کانسر آمريکا بر مبناي مطالعات انجام شده به اين نتيجه رسيده است که مصرف هفتگي داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي ( NSAIDs ) اثرات قابل توجهي در کاهش خطر ابتلا به سرطان سينه داشته است . اين تحقيقات نشان مي دهد حتي زناني که احتمال ابتلا به سرطان در آنها زياد است بوسيله ( NSAIDs ) محافظت مي شوند . هر چند براي قطعي کردن اين موضوع نياز به بررسي بيشتري مي باشد .
در بررسي بعمل آمده نشان داده شد ۸۰۷۴۱ زن يائسه که بمدت ۹-۵ سال بطور هفتگي دو عدد يا بيشتر داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي مصرف مي کردند به ميزان ۲۱ درصد احتمال سرطان سينه در آنها کاهش يافت . همچنين احتمال ابتلا به سرطان در زناني که که بيش از ۱۰ سال دارو مصرف کرده بوند نسبت به زناني که دارو نگرفته بودند ۲۸ درصد کاهش يافت .
محققين مشاهده کردند که بروفن در پيشگيري از سرطان سينه مؤثرتر از آسپيرين مي باشد ( ۴۹ درصد در مقابل ۲۱ درصد ) همچنين نشان داده شد که استفاده منظم از آسپيرين با مقدار کم ( کمتر از ۱۰۰ ميليگرم )‌ در پيشگيري تأثيري نداشته است .
هدف از استفاده دارو جهت پيشگيري از سرطان سينه يا سرطانهاي ديگر پيدا کردن يا توليد داروهاي اختصاصي با حداقل مسموميت است که مانع پيشرفت سرطان شده و يا آنرا درمان کند .
مکانيسم عمل
اوليه اين داروها سرکوبي آنزيمي بنام COX-۲ مي باشد که در اکثريت سرطانهاي سينه فعاليت بيش از حد معمول دارد . مطالعات اخير نشان داده اند که آنزيم COX-۲ ممکن است در وقايع بيولوژيک متعدد در طي روند ايجاد تومور مؤثر باشد . بنابراين ، این آنزیم هدف احتمالي براي جلوگيري و احتمالاً درمان تعدادي از سرطانها مي باشد .
در مطالعه اي که بر روي نزديک به ۸۱۰۰۰ خانم يائسه ۷۹-۵۰ ساله انجام شد اثرات استفاده طولاني مدت از داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي در کاهش خطر سرطان سينه به اثبات رسيد .
پيش بيني مي شود که در سال ۲۰۰۳ بيش از ۲۱۲۶۰۰ مورد جديد سرطان ريه تشخيص داده شود و تقريباً ۴۰۰۰۰ بيمار به اين علت فوت کنند . سرطان سينه دومين علت مرگ و مير بعلت سرطان در زنان مي باشد .

منبع: پزشکان بدون مرز             

 

نظرات شما عزیزان: